Podział majątku – jak dokonać podział wspólnego majątku po rozwodzie?

Podział majątku wspólnego to istotna, a jednocześnie jedna z trudniejszych kwestii następujących w związku z rozwodem małżonków. Jeżeli zastanawiasz się jak przebiega podział majątku wspólnego, z czym się on wiąże i jakie są możliwości podziału, poniżej przygotowaliśmy odpowiedzi na te pytania.

Podział majątku w skrócie.

• Od czego zacząć podział majątku wspólnego?
• Co należy do majątku wspólnego małżonków?
• Co zatem nie będzie podlegało podziałowi?
• Jak przeprowadzić podział majątku wspólnego?
• Umowa o podziale majątku wspólnego
• Mediacje i ugoda sądowa
• Podział majątku w sądzie
• W jaki sposób Sąd może podzielić majątek?

Od czego zacząć podział majątku wspólnego?

O podział majątku wspólnego można wystąpić jeśli między małżonkami istniała, a następnie ustała wspólność majątkowa. Jeśli nie ustanowiono wcześniej rozdzielności, wspólność małżeńska istnieje od chwili zawarcia małżeństwa, a ustaje z chwilą wyroku rozwodowego. Wówczas możemy myśleć o stosownych podziałach.

Wniosek o podział majątku wspólnego można złożyć również podczas sprawy rozwodowej. Sąd Okręgowy orzekający o rozwodzie może na wniosek jednego z małżonków dokonać podziału majątku wspólnego, jeśli przeprowadzenie podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Co to oznacza w praktyce? Sąd dokona takiego podziału jeśli oboje małżonkowie będą zgodni co do składników majątku, ich wartości / wyceny oraz sposobu podziału.  Brak zgodnego wspólnego stanowiska oznacza, że Sąd takiego żądania nie rozpozna (to następuje w większości przypadków), a nam pozostanie kolejne postępowanie sądowe – po zakończeniu sprawy rozwodowej i uzyskaniu prawomocnego wyroku.

Co należy do majątku wspólnego małżonków?

Rozważając jak podzielić majątek wspólny, najpierw należy ustalić, które z naszych składników majątku wchodzą w jego skład. I tak do majątku wspólnego zaliczają się m. in.:

• wynagrodzenia za pracę i dochody z działalności małżonków (tylko te już pobrane);
• przedmioty nabyte w trakcie trwania małżeństwa za środki wspólne np. samochód
• dochody z majątku wspólnego i osobistego małżonków np. dochody z wynajmu mieszkania należącego do obojga, ale i tylko jednego z małżonków
• składki OFE

Co zatem nie będzie podlegało podziałowi?

• Przedmioty użytku osobistego np. biżuteria, odzież, indywidualny sprzęt sportowy,
• przedmioty nabyte przed powstaniem wspólności małżeńskiej np. mieszkanie, które mąż nabył przed zawarciem małżeństwa,
• darowizny indywidualne i spadki (niezależnie od daty nabycia)
• odszkodowania za uszkodzenie ciała i zadośćuczynienia,
• nagrody za osobiste osiągnięcia np. naukowe, sportowe;
• nie pobrane jeszcze wynagrodzenie za pracę lub działalność (wierzytelności)
• składniki nabyte w zamian za majątek osobisty np. mieszkanie zakupione w całości za środki ze spadku lub darowizny

Jak przeprowadzić podział majątku wspólnego?

Podział majątku małżeńskiego możemy przeprowadzić albo na drodze postępowania sądowego albo umownie. Aby wybrać właściwą drogę należy najpierw zastanowić się nad warunkami, które należy spełnić, aby dana forma była dopuszczalna.

Aby przeprowadzić podział umowny – obie strony muszą być zgodne co do takiego podziału.  Należy zatem wziąć pod uwagę relacje, jakie łączą byłych małżonków i to czy jesteśmy w stanie porozumieć się jak chcemy podzielić wspólny majątek.

Umowa o podziale majątku wspólnego

Najprościej sytuacja przedstawia się, kiedy dwie strony są zgodne co do tego jak chcą podzielić majątek – nawet jeśli ta zgoda nastąpiła już po rozwodzie.  W takim wypadku możemy zawrzeć umowę. Jej forma jednak uzależniona jest od składników majątku wspólnego.

• jeżeli przedmiotem podziału jest nieruchomość to w takim przypadku konieczne jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego przed notariuszem;
• jeśli przedmiotem podziału jest przedsiębiorstwo – konieczną formą będzie pisemna, z podpisami notarialnie poświadczonymi. 

Jeśli nie mamy składników, dla których wymagana jest szczególna forma – wystarczającą jest forma pisemna zwykła.

Jakie są zalety podziału majątku u notariusza ? To przede wszystkim oszczędność czasu i pieniędzy – w tym kosztów sądowych, kosztów pełnomocnika, biegłego sądowego. Notariusz pobierze jedynie honorarium zgodnie z taksą notarialną – uzależnioną od wartości majątku. Postępowanie przed notariuszem jest także bardzo szybkie i unikniemy zbędnych formalności. Notariusz w naszym umieniu złoży również odpowiednie wnioski do ksiąg wieczystych aby wpisać dane nieruchomości po podziale. 

Mediacje i ugoda sądowa

Innym sposobem na podział majątku wspólnego jest przeprowadzenie mediacji i zawarcie ugody. Co istotne – jest to jeden z najtańszych sposobów podziału majątku wspólnego. Nie musimy ponosić kosztów notarialnych, ustanowienia pełnomocnika czy kosztów opinii biegłego. To także świetna metoda jeżeli chcemy dokonać podziału majątku w sposób polubowny, ale nie możemy porozumieć się w pewnych kwestiach. Osoba mediatora pozwoli wypracować porozumienie, pogodzić interesy obu stron. Ten sposób postępowania umożliwi także zaoszczędzenie czasu i uniknięcie długotrwałego i stresującego postępowania sądowego. Ugoda zawarta przed mediatorem podlega następnie zatwierdzeniu przez sąd, a jeśli małżonek ugody nie wykona, na taką ugodę Sąd nada klauzulę wykonalności bez długotrwałego postępowania. 

Podział majątku w sądzie

Jeżeli majątek nie został podzielony podczas sprawy o rozwód ani też w drodze umowy, pozostaje podział majątku w sądzie. Sąd inicjuje postępowanie na wniosek jednego z małżonków. Jakie są koszty postępowania? Przede wszystkim musimy liczyć się z koniecznością wniesienia opłaty od wniosku w wysokości 1000 zł (lub zaledwie 300 zł gdy we wniosku zamieścimy zgodny projekt podziału ). Pozostałe koszty to koszt pełnomocnika czy powołania biegłego, którego opinia często jest niezbędna, gdy strony nie są zgodne co do wartości majątku. Minusem tego rodzaju spraw sądowych jest ich wysoki koszt i długi czas trwania postępowania (nawet kilka lat). 

W jaki sposób Sąd może podzielić majątek?

• przyznać majątek jednemu z małżonków, nakazując obowiązek spłaty względem drugiego (w tym również spłaty ratalnej);
• dokonać fizycznego podziału składników między małżonkami, z opcją dopłaty dla tego małżonka, którego składniki mają mniejszą wartość;
• dokonać fizycznego podziału nieruchomości (jeśli podział taki okaże się możliwy) i wyodrębni dwa samodzielne lokale;
• zdecydować o sprzedaży majątku wspólnego w drodze licytacji i podziale uzyskanej sumy