Odpowiedzialność odszkodowawcza Państwa
W życiu zdarza się nam, że realizując określone sprawy w urzędach, instytucjach administracji publicznej, czujemy się zagubieni w gąszczu przepisów, nie radzimy sobie ze zbytnią biurokracją. Niejednokrotnie można spotkać się z sytuacją, w której czujemy się pokrzywdzeni działaniami Państwa. W związku z tym pojawia się pytanie: czy możemy dochodzić odszkodowania za działania administracji, a jeśli tak, to na jakich zasadach? Odpowiedź na pytanie znajduję się w Konstytucji, zgodnie z art. 77 każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jeżeli została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej. Za co zatem może odpowiadać Skarb Państwa?
Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca zadania z zakresu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie (art. 417 kodeksu cywilnego). Możemy żądać odszkodowania między innymi w sytuacji powstania szkody poprzez wydanie aktu normatywnego, jednak w tym przypadku wpierw musi zostać stwierdzona niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umowa międzynarodową lub ustawą. ( art. 4171 § 1 k.c.)
W przypadku powstania szkody poprzez wydanie orzeczenia sądowego lub prawomocnej decyzji, jej naprawienia można żądać dopiero w sytuacji stwierdzenia ich niezgodności z prawem ( art. 4172 § 2 k.c.). Istnieje również możliwość żądania naprawienia szkody w przypadku niewydania decyzji lub orzeczenia, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa. Jednak i również w tej sytuacji najpierw w odpowiednim trybie musi zostać stwierdzona bezprawność takiej bezczynności. ( art. 417 2 § 3 k.c.).Tym samym, aby móc ubiegać się o odszkodowania należy w pierwszej kolejności, w właściwym trybie, ustalić bezprawność działania władzy, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Aby można mówić o możliwości żądania naprawienia szkody od Skarbu Państwa muszą zostać spełnione następujące przesłanki:
– szkoda rozumiana jako szkoda majątkowa (pewna strata, utracone korzyści) jak i niemajątkowa;
– szkoda jest następstwem niezgodnego z prawem wykonania władzy publicznej ( działania lub zaniechania)
– pomiędzy powstaniem szkody a niezgodnym z prawem wykonaniem czynności z zakresu władzy publicznej istnieje normalny związek przyczynowy.
Poszkodowany w wyniku niezgodnego z prawem działania ze strony organów administracji może i powstania szkody na osobie może żądać całkowitego lub częściowego jej naprawienia, a także zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Należy stwierdzić, że dochodzenie roszczeń od Skarbu Państwa w związku z doznaną szkodą nie jest procesem łatwym, dlatego jeśli zdecydujemy się na taki krok, to dobrze jest powierzyć to zadanie profesjonalnemu podmiotowi.