Odpowiedzialność karnoskarbowa członków zarządu
Odpowiedzialność karno-skarbowa członków zarządu wynikająca z Ordynacji Podatkowej
Z ogólnej zasady obowiązującej w prawie podatkowym wynika, iż za zaległości podatkowe spółek kapitałowych wspólnicy nie odpowiadają. Odpowiada za nie spółka. Gdy egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna – wtedy wobec organów skarbowych solidarnie i subsydiarnie odpowiadają całym swoim majątkiem członkowie zarządu. Do powstania takiej odpowiedzialności konieczne jest jednak zaistnienie kilku przesłanek. Wskazane one zostały w artykule 116 Ordynacji Podatkowej. Wprowadzona nowelizacja Ordynacji Podatkowej nie zmieniła tych przesłanek, jednak ustawodawca rozszerzył krąg osób, które mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności oraz zakres tej odpowiedzialności.
Z przepisów, które weszły w życie w styczniu 2016 r. wynika, iż za zobowiązania i zaległości podatkowe (które powstały nawet po likwidacji spółki) odpowiadają osoby, które pełniły obowiązki członków zarządu w chwili likwidacji spółki. Zmiana ta jest niekorzystna dla przedsiębiorców, ponieważ do tego czasu członkowie zarządu byli odpowiedzialni tylko za zaległości i zobowiązania spółki, które powstały w czasie rzeczywistego istnienia spółki.
Pomimo prac nad nowelizacją art. 116 Ordynacji Podatkowej niezmieniony został dość niejasny przepis, budzący w dalszym ciągu wiele kontrowersji i sporów. Wskazuje on, iż członkowie zarządu odpowiedzialni są za zaległości podatkowe, których termin płatności upłynął bądź które powstały w trakcie pełnienia przez nich funkcji członka zarządu. Określenie to jest problematyczne, gdyż sądy różnorako je interpretują. W związku z tym w orzecznictwie pojawiły się dwa całkowicie różne poglądy. Nie ma więc możliwości, by jednoznacznie określić, czy osoba będąca tylko formalnie członkiem zarządu, a w rzeczywistości nie prowadząca spraw spółki również odpowiada na podstawie artykułu 116 Ordynacji Podatkowej.
Identyczne wątpliwości dotyczą również sytuacji osób, które formalnie zrezygnowały z funkcji członków zarządu, lecz w dalszym ciągu obowiązki te rzeczywiście wykonują i swoim postępowaniem doprowadziły do powstania zaległości podatkowych. Niektóre sądy stoją na stanowisku, iż jeśli w ustawie wskazuje się na „pełnienie obowiązków”, to odpowiedzialność za zaległości podatkowe musi wiązać się z rzeczywistym ich wykonywaniem przez członka zarządu oraz aktywnym wpływaniem na sprawy spółki. O odpowiedzialności nie może zaś przesądzać formalne figurowanie w dokumentach KRS. Z drugiej strony, dla sporej grupy sędziów określenie „pełnienie obowiązków” przez członka zarządu, a nie ich wykonywanie, przesądza o tym, iż odpowiedzialność wynika z samego faktu zajmowania stanowiska (od chwili powołania aż do rezygnacji lub odwołania). Na odpowiedzialność tą nie ma wpływu rzeczywiste angażowanie się w sprawy spółki. Występują przykłady skrajnie odmiennych orzeczeń sądów w tej kwestii. Trudno zatem zrozumieć dlaczego przy okazji nowelizacji przepisów nie pochylono się nad powyższą kwestią, skoro jest to ważne zagadnienie wielu postępowań.