fbpx
Masz pytanie? Zadzwoń 24h! +48 795 790 719 kancelaria@mentorgroup.pl

OBSŁUGA PRAWNA KLIENTÓW INDYWIDUALNYCH

Prawo spadkowe / Dziedziczenie i wydziedziczenie

Dziedziczenie Ustawowe i na podstawie testamentu

Dziedziczenie jest bardzo powszechną instytucją prawa. Prawdopodobnie,  każdy z nas spotkał się już czynnościami związanymi z dziedziczeniem lub spotka się w przyszłości.  Dziedziczenie polega na  przyjęciu przez spadkobierców majątku spadkodawcy – czy to przez jedną osobę, czy też przez kilka. Główne znaczenie ma tu kwestia chwili otwarcia spadku, którą to chwilą jest śmierć spadkodawcy.

Dziedziczenie spadku

Spadek możemy odziedziczyć albo na podstawie testamentu, albo na podstawie zasad określonych w ustawie – Kodeks cywilny (tzw. dziedziczenie ustawowe). Postanowienia testamentu mają pierwszeństwo przed zasadami dziedziczenia ustawowego. Jeśli osoba zmarła pozostawiła testament, to dziedziczymy na podstawie testamentu. Jeśli natomiast spadkodawca nie pozostawił testamentu, wówczas dzieli się majątek zmarłego (albo długi) zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego.

Spadkobiercą może być każda osoba, która dożyła otwarcia spadku. Ponadto zgodnie z art. 927 § 2 kodeksu cywilnego spadkobiercą może być dziecko, które w momencie otwarcia spadku było poczęte, pod warunkiem, że urodzi się żywe. Spadkobierca może odrzucić spadek i wtedy traktowany jest jako osoba, która nie dożyła otwarcia spadku – jednak należy pamiętać, że w przypadku dziedziczenia ustawowego, odrzucić spadek muszą również jego dzieci, lub jeżeli są one nieletnie może to zrobić w ich imieniu spadkobierca po uzyskaniu zgody Sądu (Sąd Rejonowy Wydział Rodzinny i Nieletnich) w innym przypadku będą one dziedziczyć (aczkolwiek z dobrodziejstwem inwentarza).

Oprócz odrzucenia spadku spadkobierca może zostać uznany za niegodnego dziedziczenia, gdy zostać spełnione określone warunki określone w  art. 928 k.c.

  • dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
  • podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
  • umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Powództwo z wnioskiem o uznanie za niegodnego może wnieść każda osoba, która ma w tym interes prawy w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziała się ona o przyczynie niegodności – jednak nie później niż po upływie 3 lat od dnia otwarcia spadku.

Dziedziczenie ustawowe wchodzi w grę w kilku sytuacjach, przede wszystkim gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu, gdy testament okazał się nieważny, gdy spadkodawca odwołał swój testament, gdy wszyscy spadkobiercy testamentowi nie chcą dziedziczyć, gdy spadkodawca w testamencie rozporządził jedynie częścią swojego majątku.

Do kręgu spadkobierców ustawowych należą: małżonek spadkodawcy, dzieci spadkodawcy, rodzice spadkodawcy, osoby przysposobione przez spadkodawcę oraz osoby przysposabiające spadkodawcę, gmina i skarb państwa (tylko w przypadku, gdy spadkodawca nie pozostawił spadkobierców). Dziedziczenie odbywa się we wskazanej wyżej kolejności, z tym że nie chodzi tu o sposób dziedziczenia, w którym każda ze wskazanych grup dziedziczy mniej – należy podkreślić, że jeżeli dziedziczy jakaś „grupa” spadkobierców to wszystkie kolejne są od dziedziczenia wyłączone. Małżonek jest wyjątkiem i dziedziczy samoistnie lub wspólnie z dziećmi spadkodawcy jeżeli takie są – jeżeli małżonek spadkodawcy dziedziczy wraz z dziećmi to jego udział nie może być mniejszy niż 1/4 spadku. Należy pamiętać, że wraz ze śmiercią jednego z małżonków spadkiem jest jedynie połowa majątku wspólnego.

Dziedziczenie testamentowe jest możliwe w przypadku sporządzenia przez spadkodawcę testamentu – osoba taka musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych, ponadto testament, jako czynność szczególnie osobista, nie może być sporządzony przez przedstawiciela ustawowego. Zgodnie z art. 945 kodeksu cywilnego testament jest nieważny jeżeli został sporządzony:

  • w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
  • pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
  • pod wpływem groźby.

Na powyższe przyczyny nieważności można się powoływać w okresie 3 lat od dnia, w którym osoba mająca w tym interes prawny dowiedziała się o ich istnieniu, jednak nie później niż po upływie 10 lat od otwarcia spadku. Ponadto, żeby testament był ważny musi bezwzględnie być podpisany przez spadkodawcę. Testament powinien być opatrzony datą – jest to bardzo wskazane w przypadku, gdyby pojawiły się wątpliwość, który jest wiążący (jeśli spadkodawca pozostawił kilka różnych testamentów). Należy zaznaczyć, że wszystko to co znajduje się poniżej podpisu spadkodawcy nie jest traktowane jako treść testamentu i nie podlega wykonaniu.

Wydziedziczenie

Oprócz dziedziczenia, w polskim systemie prawnym istnieje również instytucja wydziedziczenia. W dużym uproszczeniu, wydziedziczenie polega na pozbawieniu osoby wydziedziczanej prawa do zachowku, który jak wiadomo przysługuje nawet w przypadku pominięcia kogoś w testamencie. Wydziedziczenie jest bardzo poważną w skutkach czynnością, dlatego, podobnie jak przy uznaniu za niegodnego, aby kogoś wydziedziczyć muszą zostać spełnione określone warunki. Żeby spadkodawca mógł wydziedziczyć, to spadkobierca musi:

  • wbrew woli spadkodawcy, postępować uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (np. nadużywanie narkotyków);
  • dopuścić się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
  • uporczywie nie dopełniać względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych (np. brak opieki nad starszymi rodzicami)

Należy wyraźnie podkreślić, że wydziedziczyć można jedynie poprzez testament i trzeba w nim wyraźnie wskazać przyczynę wydziedziczenia.

Potrzebna Ci pomoc lub porada prawna z zakresu prawa spadkowego? Nie wiesz na czym polega wydziedziczenie? Chcesz podzielić? Pomożemy Ci. Porad z zakresu prawa spadkowego udzielamy przede wszystkim na terenie województwa podkarpackiego (Rzeszów, Sanok, Dębica, Stalowa Wola, Przemyśl, Jarosław, Łańcut, Krosno, jasło) jak również w województwie małopolskim, świętokrzyskim oraz lubelskim.

 

Pomagamy klientom na terenie województwa
małopolskiego, lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego.