Kiedy następuje przyjęcie spadku?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Otwarcie spadku następuje natomiast z chwilą śmierci spadkodawcy. Podkreślić należy, iż to nabycie spadku nie jest jednak definitywne i to od woli spadkobiercy zależy, czy skorzysta z prawa do nabycia spadku, czy też nie. Spadkobierca ma bowiem trzy możliwości:
- może przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi /przyjęcie proste/,
- może przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności /tzw. przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza/ albo też
- może spadek odrzucić.
Termin oświadczenia o przyjęciu spadku
Przyjęcie spadku lub odrzucenie spadku w formie oświadczenia, może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Jeżeli spadkobierca oświadczenia takiego nie złoży, wówczas jest to jednoznaczne z prostym przyjęciem spadku (bez ograniczenia odpowiedzialności).
Uwaga, wyjątek!: Jeśli spadkobiercą jest małoletni, ubezwłasnowolniony, osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia albo osoba prawna – wówczas brak oświadczenia spadkobiercy w ww. terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Wskazana powyżej zasada domniemania przyjęcia spadku wprost (bez ograniczenia) obowiązuje do 18.10.2015r., zgodnie bowiem ze nowelizowanym art. 1015 § 2 kodeku cywilnego, który wejdzie w życie w w/w dniu „Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określonym w § 1 jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza”.
Na chwilę obecną obowiązuje też ustawowa zasada, że jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w ustawowym terminie (sześciu miesięcy) żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Z uwagi na ww. nowelizację kodeksu cywilnego obejmującą przepis art. 1016 kodeksu cywilnego zostanie uchylony.
Wobec obowiązującej ogólnej zasady prostego przyjęcia spadku bierność spadkobiercy wiązać się może z powstaniem jego nieograniczonej odpowiedzialności za długi spadkowe.
Proste przyjęcie spadku oznacza, iż spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia.
W sytuacji przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. I w tym przypadku występują wyjątki:
- gdy spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do inwentarza nieistniejące długi.
- gdy spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza i spłacił niektóre długi spadkowe nie wiedząc o istnieniu innych długów, ponosi on odpowiedzialność za niespłacone długi tylko do wysokości różnicy między wartością ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów, które spłacił.
- gdy spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spłacając niektóre długi spadkowe wiedział o istnieniu innych długów spadkowych, to ponosi on odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe.
Forma złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku
Oświadczenie o przyjęciu spadku, o jego odrzuceniu lub o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza można złożyć przed notariuszem albo w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie.
Oświadczenia mogą być również składane w sądzie rejonowym w toku postępowania sądowego o stwierdzenie nabycia spadku.
Odrzucenie spadku pozwala uniknąć długów spadkowych oraz wpływa na układ dziedziczenia albowiem spadkobierca, który odrzuca spadek, traktowany jest tak jakby nie dożył jego otwarcia. W sytuacji takiej jego udział spadkowy przypada jego dzieciom (jeśli je posiadał w momencie otwarcia spadku lub pozostałym spadkobiercom ustawowym jeśli spadkobierca ustawowy nie miał zstępnych.
Aby dzieci spadkobiercy nie przyjęły spadku po dokonaniu przez niego odrzucenia spadku, one również muszą odrzucić spadek. W sytuacji gdy dzieci spadkobiercy, który odrzucił spadek są nieletnie zgody na odrzucenie spadku w ich imieniu musi udzielić Sąd Rodzinny.
Opłaty
Z tytułu złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przed Sądem, pobierana jest opłata – wpis sądowy w wysokości 50 zł.