fbpx
Masz pytanie? Zadzwoń 24h! +48 795 790 719 kancelaria@mentorgroup.pl

OBSŁUGA PRAWNA KLIENTÓW INDYWIDUALNYCH

Prawo rodzinne / Rozwody kościelne

Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego
czyli „rozwód kościelny”

Rozwód kościelny – Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa zgodnie z prawem kanonicznym, odbywa się przed sądem kościelnym. Mając na uwadze bardzo częste błędy w nazewnictwie, w pierwszej kolejności należy bardzo mocno podkreślić, że w Kościele Katolickim nie udziela się rozwodów (błędne są więc określenia typu: rozwód kościelny, unieważnienie małżeństwa czy unieważnienie ślubu kościelnego). Małżeństwo jest bowiem nierozerwalnym związkiem mężczyzny i kobiety, toteż ze swej istoty nie podlega ono rozwiązaniu. Możemy więc tu powiedzieć jedynie o stwierdzeniu nieważności, czyli uznaniu małżeństwa za zawarte z naruszeniem przepisów prawa kanonicznego, bądź o dyspensie od małżeństwa zawartego a niedopełnionego. Inaczej mówiąc, kompetentne organy władzy kościelnej w szczególnym procesie orzekają, czy małżeństwo zostało zawarte godziwie i ważnie, czy też nie, uznając je niejako za nieistniejące od samego „początku”.

Rozwód kościelny – Warunki rozwodu kościelnego

 

Źródłem stwierdzenia nieważności małżeństwa jest 12 przeszkód małżeńskich określonych przez prawo kanoniczne. Są to przeszkody: wieku, niemocy płciowej, węzła małżeńskiego, różnej religii, święceń, ślubu, uprowadzenia, występku, pokrewieństwa, powinowactwa, przyzwoitości publicznej, pokrewieństwa prawnego. Pomimo ich występowania niektóre z nich można ukryć, po prostu nie informując o nich współmałżonka w chwili zawarcia małżeństwa (niemoc płciowa, węzeł małżeński, czy w nielicznych przypadkach święceń i ślubów).

Stwierdzenie nieważności małżeństwa może również nastąpić z tytułu wady zgody małżeńskiej (np. braku wiedzy odnośnie przymiotów małżeństwa w trakcie wyrażania woli jego zawarcia, braku dojrzałości psychicznej do podjęcia obowiązków małżeńskich) lub niezachowania formy kanonicznej sakramentu. Stwierdzenia nieważności może nastąpić po kilku latach trwania małżeństwa z przyczyn, które ujawniły się z czasem, takich jak: choroba psychiczna (również alkoholizm), niemoc płciowa lub padaczka. Oczywiście, są to tylko przykłady, każdą sprawę należy badać indywidualnie mając na uwadze szereg okoliczności.

Unieważnienie, Stwierdzenie nieważności małżeństwa

Jeśli istnieją jakieś podstawy do stwierdzenia nieważności małżeństwa, należy zwrócić się do sądu kościelnego o orzeczenie, że małżeństwo nigdy nie istniało i właśnie to jest istotą procesu. Postępowanie rozpoczyna się od momentu złożenia poprawnie napisanej i uzasadnionej skargi powodowej (odpowiednik pozwu w procesie cywilnym) do właściwego miejscowo sądu kościelnego. W skardze przedstawiać należy okoliczności przemawiające za słusznością wnoszonej sprawy, natomiast wszelkie okoliczności, zostaną potwierdzone w toku postępowania dowodowego. Podczas postępowania udowadniana jest hipoteza odnośnie wady oświadczenia woli przy składaniu przysięgi małżeńskiej. Przewodniczący trybunału po zapoznaniu się ze skargą wydaje dekret o jej przyjęciu lub ewentualnym odrzuceniu. W toku postępowania zbierany jest materiał dowodowy w postaci dokumentów urzędowych, zeznania świadków oraz stron w celu ustalenia prawdziwości i poprawności stanu faktycznego opisanego w skardze, opinii biegłych, czy dokumentów prywatnych, bądź państwowych. Po przedstawieniu wszystkich środków dowodowych sąd zawiadamia o publikacji akt sądowych, czyli zamknięciu postępowania dowodowego i przejściu do wydania wyroku. Sądownictwo kościelne jest dwuinstancyjne, po wydaniu niekorzystnego orzeczenia, stronom przysługuję apelacja. Co ważne, jeżeli wyrok stwierdzałby nieważność małżeństwa apelację zawsze składa z urzędu obrońca węzła małżeńskiego (obrońca węzła ma za zadanie przytaczać wszelkie okoliczności przemawiające za ważnością). Po przeprowadzeniu postępowania w II instancji, w przypadku potwierdzenia wcześniejszego rozstrzygnięcia, sprawa ulega zakończeniu.

Ponadto, należy zaznaczyć, że rozwód cywilny nie powoduje automatycznie rozwiązania małżeństwa kościelnego – tak samo rozwiązanie małżeństwa na gruncie kanonicznym nie powoduje rozwodu na gruncie prawa cywilnego. O ile można zawrzeć tzw. małżeństwo wyznaniowe o skutkach cywilnych (czyli popularne małżeństwo kościelne, które tworzy więź również na gruncie prawa), tak rozwiązywanie małżeństwa kościelnego jest zupełnie niezależne od rozwodu cywilnego, aczkolwiek pewne okoliczności ujawnione w procesie cywilnym mogą być podnoszone w procesie kanonicznym i odwrotnie.

Do złożenia skargi powodowej będą potrzebne następujące dokumenty:

  • wyrok rozwodowy z sądu świeckiego (oryginał lub kopia) lub informacja, że sprawa jest w toku lub zostanie założona
  • świadectwo ślubu kościelnego z parafii w której małżeństwo zostało zawarte

Skorzystaj z naszych porad prawnych z zakresu prawa rodzinnego. Działamy nie tylko na terenie woj. podkarpackiego, ale również w województwie lubelskim, świętokrzyskim i małopolskim.

Pomagamy klientom na terenie województwa
małopolskiego, lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego.