Unieważnienie małżeństwa kościelnego
O ile rozwód cywilny nie jest już dla nas niczym nowym, o tyle rozwody kościelne wciąż nie są aż tak popularne, w myśl zasady, że małżeństwo kościelne to sakrament nierozerwalny. Warto też pamiętać, że Kościół nie uznaje rozwodów i wszelkie określenia typu rozwód kościelny, unieważnienie małżeństwa kościelnego są błędne. W sytuacji, kiedy chcielibyśmy przerwać związek sakramentalny możemy mówić o stwierdzeniu nieważności małżeństwa kościelnego. Aby jednak to tego doszło muszą zostać spełnione określone warunki rozwodu kościelnego, świadczące o tym, że małżeństwo zostało zawarte z naruszeniem przepisów prawa kanonicznego lub zostało niedopełnione.
Rozwód kościelny – warunki
Aby w ogóle starać się o unieważnienie ślubu kościelnego musimy mieć do czynienia z tzw. przeszkodami małżeńskimi, które zostały bardzo ściśle określone przez prawo kanoniczne. Te przeszkody to: przeszkoda wieku, węzła małżeńskiego, niemocy płciowej, przeszkoda ślubu, święceń, różnej religii, uprowadzenia, występku, pokrewieństwa, powinowactwa, pokrewieństwa prawnego oraz przyzwoitości publicznej. Część z nich można bardzo łatwo ukryć podczas zawierania związku małżeńskiego, co z kolei może być argumentem na unieważnienie małżeństwa.
Oprócz wymienionych wyżej przeszkód, które występowały jeszcze przed zawarciem sakramentu, ale zostały zatajone, możliwe jest także unieważnienie małżeństwa kościelnego na skutek braku wiedzy odnośnie przymiotów małżeństwa w trakcie wyrażania zawarcia jego woli, niedojrzałości psychicznej do podjęcia obowiązków małżeńskich jak również ujawnione z czasem przyczyny jak chociażby choroba psychiczna, alkoholizm, padaczka, niemoc płciowa.
Jeśli znajdziemy jakiekolwiek argumenty przemawiające, za tym, aby doszło do stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego, powinniśmy zwrócić się do sądu kościelnego o odpowiednie orzeczenie mówiące o tym, że małżeństwo kościelne nigdy nie istniało.
Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego – etapy procesu
Postępowanie w sprawie rozwodu kościelnego zaczyna się od złożenia odpowiednio uzasadnionej skargi powodowej do sądu kościelnego. Skarga to może zostać odrzucona lub przyjęta. W pozwie muszą zostać podane okoliczności uzasadniające słuszność złożenia wniosku. Z kolei w toku postępowania dowodowego te okoliczności są potwierdzane.
Podczas trwania procesu zbiera się materiał dowodowy, na który mogą składać się dokumenty (urzędowe, prywatne, państwowe) oraz zeznania świadków i stron mające na celu ustalenie prawdziwości składanej skargi. Po zamknięciu postepowania dowodowego następuje zawiadomienie o publikacji akt sądowych i zostaje wydany wyrok. Ponieważ sąd kościelny to instytucja dwuizbowa, możliwe jest złożenie apelacji od niekorzystnego wyroku. Jeśli jednak ogłoszony wyrok będzie korzystny (tzn. nastąpi stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego), apelację złoży obrońca węzła małżeńskiego. Dopiero jeśli sąd II instancji potwierdzi ogłoszony wcześniej wyrok, można mówić o unieważnieniu ślubu kościelnego.
Unieważnienie małżeństwa cywilnego, rozwód cywilny a rozwód kościelny
Unieważnienie małżeństwa kościelnego nie jest tożsame z rozwodem cywilnym, ani tym bardziej nie powoduje unieważnienia ślubu cywilnego. Aby złożyć skargę powodową do rozwodu kościelnego należy przedłożyć wyrok rozwodowy z sądu świeckiego lub oświadczyć, że sprawa rozwodowa na gruncie cywilnym jest już w toku lub zostanie założona.
Możliwe jest nie tylko unieważnienie małżeństwa kościelnego ale również unieważnienie małżeństwa cywilnego, o ile zostaną spełnione określone warunki. W przeciwieństwie do rozwodu cywilnego, unieważnienie małżeństwa cywilnego ma skutek wsteczny, tzn. małżonkowie powracają do poprzedniego stanu cywilnego, do poprzedniego nazwiska, a stosunek powinowactwa ustaje. Małżonkowie tracą też wszelkie roszczenia do spadku.
Warto też pamiętać, że rozwód cywilny może być przeprowadzony z orzekaniem o winie lub bez orzekania o winie, z kolei podczas unieważniania małżeństwa cywilnego sąd nie orzeka o winie, jednak wskazuje, który z małżonków był w złej wierze. O ile pozew o rozwód cywilny może zostać złożony tylko przez małżonków, o tyle wnioskować o unieważnienie małżeństwa cywilnego mogą także osoby postronne, mające w tym interes prawny o ile małżeństwo zawarł bigamista lub małżeństwo zawarli krewni w linii prostej czy też rodzeństwo.
Co ciekawe, mimo unieważnienia małżeństwa cywilnego, dzieci urodzone w trakcie trwania tego małżeństwa nie tracą swojego statusu. Konieczne jest zatem odpowiednie uregulowanie sytuacji majątkowej niedoszłych małżonków oraz ich dzieci.
Powiązane tematy: